طراحی اوراق بدهی (مشارکت) مرکب مبتنی بر نظام اقتصاد اسلام

یکی از مشکلات شرکتهای صنعتی بخصوص در ایران، کمبود نقدینگی می باشد که این مشکل صدمات زیادی به اجرای طرحهای توسعه و فرآیند تولید میزند. از طرفی بسیاری از طرحهای صنعتی دارای دوره قبل از بهره برداری بیش از دو یا سه سال می باشند و به همین علت درآمدهای ناشی از فعالیت طرح تا چند سال بعد از سرمایه گذاری تحقق پیدا نمی کند که خود عاملی برای کمبود نقدینگی محسوب می شود. برخی شرکتها که برای انجام فعالیتهای تولیدی و یا طرحهای توسعه دست به انتشار اوراق قرضه میزنند، به اجبار قسمتی از نقدینگی را ذخیره کرده تا پرداختهای دوره ای به دارندگان اوراق را انجام دهند و برخی شرکتها نیز اوراق دیگری به منظور پرداختهای دوره ای منتشر کرده و از این راه مشکل نقدینگی خود را حل می کنند که این راه حل به نوبه خود هزینه هایی را برای اینگونه شرکتها بوجود می آرود. برخی سرمایه گذاران دراوراق قرضه ، مایلند سود خود را در طول دوره تا سررسید ، دریافت نکرده و مجدد سرمایه گذاری کنند و در پایان سررسید ، اصل و سود اوراق خود را دریافت کنند. خانواده های جوان و شرکتهای بیمه دو نمونه از این سرمایه گذاران می باشند که پرداختهای آتی خود را پیش بینی کرده و براساس آن به خرید اوراق می پردازند. یکی از انواع اوراق قرضه که درکشورهای دیگر تجربه خوبی بدست آورده و نیاز صنایع و سرمایه گذاران در این زمینه را مرتفع می سازد ، اوراق با سود صفر است که از ابتدا با تخفیف به فروش رفته و در طول دوره عمر خود، سودی نپرداخته و در تاریخ سررسید ، قیمت اسمی را می پرازد. از آنجائیکه در کشور ما سرمایه گذاران حاضر نخواهند بود وجوه خود را برای دوره 10 یا 15 سال بدون دریافت هیچ سودی سرمایه گذرای کنند، اوراق مشارکت مرکب طراحی گردیده که موضوع بحث این پایان نامه می باشد. در زیر تعریف مختصری از این اوراق ارائه گردیده است : اوراق مشارکت مرکب دارای سود متغیر بوده و در دوره 2 یا 3 سال اول سود پرداخت نمی کند و در عوض با قیمت کمتری به فروش می رسد و بعد از آن تاریخ ، سود بصورت درصدی از درآمد است که درابتدا درصدی بصورت تضمین شده و علی الحساب پرداخت می شود و بقیه در پایان هر سال و هنگام مشخص شدن سود واقعی ، تصفیه می شود . از آنجائیکه سود این اوراق درصدی از درآمد است و تحت عقد مشارکت مدنی است از نظر شرعی بلا اشکال می باشد. ضمنا براساس مطالعات میدانی ، این اوراق از سوی صنعت و سرمایه گذاران مورد تائید قرار گرفته و میزان مطلوییت آن برای دو قشر مزبور مورد آزمون قرار گرفته که نتایج رضایتبخش بوده است . اوراق بدهی مرکب نیز دو تا سه سال اول( بسته به توافق و نوع طرح) سودی پرداخت نمی کنند و در عوض با قیمت کمتری از قیمت اسمی به فروش می روند. بعد از آن تاریخ نیز سود ثابت به دارندگان اوراق پرداخت می شود و در پایان نیز قیمت اسمی به دارندگان اوراق پرداخت می شود . منتشرکنندگان اوراق بدهی مرکب، وجوه جمع آوری شده را صرف خرید دارائیهای ثابت برای طرح خاصی کرده و به صورت فروش اقساطی یا اجاره به شرط تملیک در اختیار طرح ، قرار داده و از محل دریافت اجاره یا اقساط فروش ، سود ثابت دارندگان اوراق را تامین می کنند . بنابراین ثابت بودن ثابت بودن پرداخت سود ، ماهیت شرعی خواهد داشت چرا که مبتنی بر عقود اسلامی است .